طی ۲۵ سال گذشته تحقیقاتی در مورد خسارت ازن روی محصولات کشاورزی به خصوص سه محصول زراعی ذرت، سویا و پنبه در آمریکا انجام شده است. در این تحقیقات با نصب اتاقک هائی در سطح مزارع و کنترل مقدار ازن، میزان خسارت این گاز را بر روی محصولات کشاورزی سالیانه ۶/۱ میلیارد دلار برآورد شده است. افزایش آلاینده های موجود در هوا، منجر به کاهش گلدهی، میوه دهی و در نهایت مسمومیت درختان می شود.

خسارات آلودگی هوا بر گیاهان، درختان و محصولات کشاورزی پدیده ای است که کمتر به آن به طور جدی توجه شده است و کمتر تحقیقی در کشور به بررسی عدد و رقم ناشی از خسارات اقتصادی و زیست محیطی پرداخته است.

آلودگی هوا و ایجاد حساسیت روی گیاهان

تحقیقات کارشناسان محیط زیست نشان می دهد آلاینده ازن موجود در هوا می تواند علاوه بر میزان گل دهی و میوه دهی، بر ایجاد حساسیت در درختان و گیاهان تأثیر داشته باشد.

براساس تحقیقات انجام شده، آلاینده های موجود در هوا باعث می شود روزنه های برگ گیاه از خود حالت دفاعی داشته باشد و در مقابل آلاینده های هوا بسته شوند. نوع و درجه واکنش برگ گیاه، به میزان ازن، درجه، شدت و مدت زمان تماس با گاز ازن بستگی دارد.

تماس معین ازن معمولاً در رطوبت بالا اثر زیادتری نسبت به رطوبت کم دارد، زیرا در رطوبت بالا روزنه ها بیشتر باز هستند و تبادل گازها به آسانی صورت می گیرد. بر اثر آلودگی هوا، سبزینه گیاه از بین می رود و باعث می شود برگ گیاه که مواد موردنیاز برای درختان و گیاهان را فراهم می کند زرد شود؛ به این ترتیب مواد موردنیاز غذائی به درختان و گیاهان نمی رسد و نشانه های مسمومیت گیاه با آلاینده های هوا را می توان به صورت پلاسیدگی گیاه مشاهده کرد.
این امر سبب می شود بر اثر تماس با غلظت های کم ازن و آلودگی هوا در درازمدت برگ ریزش گیاه را منجر شود و این موضوع حساسیت گیاه را نسبت به بیماری افزایش می دهد و گیاه را آسیب پذیر می کند.

به این ترتیب آلاینده ازن می تواند باعث کاهش فتوسنتز، کاهش سطح برگ، کاهش امکان بهره وری از آب و کاهش گل و میوه در گیاه شود.

تاثیر آلودگی هوا روی رشد درختان

تحقیقات متخصصان محیط زیست نشان می دهد که آلودگی هوا منجر به کوتاهی قد درختان نیز می شود. با ۱۰ درصد کاهش رشد سالانه برای درختان بر اثر آلودگی هوا، مجموعاً ۳۳ درصد ارتفاع یک درخت کمتر از زمانی است که در معرض آلودگی هوا نباشد. کاهش رشد درختان بیشتر بر اثر گازهای اکسید نیتروژن و دی اکسید گوگرد است که بارش باران های اسیدی را منجر می شود و رشد گیاه و درخت را مختل می کند. بیش از ۷۰ درصد درختان واقع در حاشیه بزرگراه های تهران به دلیل انباشت از ذرات زیان بار روی شاخ و برگ شان در حالت نیمه خشک قرار دارند. با افزایش آلودگی هوا به تدریج گونه های گیاهی سازگار با اقلیم تهران از پهن برگ به سوزنی برگ تغییر شکل داده اند.

تغییر شرایط ظاهری گیاهان

تغییر گونه های سازگار از پهن برگ به سوزنی برگ خود عامل دیگری برای افزایش آلودگی هوا بوده، زیرا توان پالایش هوا به وسیله سوزنی برگ ها در مقایسه با پهن برگ ها، کمتر است.

بررسی ها نشان می دهد که ماده اکسیدان مه ـ دود باعث ایجاد لکه ای زرد روی برگ های سوزنی شده و این برگ ها زودتر از موعد خزان می کنند. در نتیجه، برگ کافی برای تولید موادغذائی گیاه وجود نخواهد داشت و سیستم ریشه صدمه می بیند و این به نوبه خود به رشد گیاه صدمه زده و گیاه را در مثال حشرات حساس تر می کند.