آلودگی هوا

نتایج یک بررسی، هشت مسیر بیولوژیکی بدن را که آلاینده های شیمیایی از طریق آن باعث بروز بیماری می‌شوند، ترسیم می‌کند.

در پژوهشی که با همکاری محققانی از دانشکده بهداشت عمومی میلمن دانشگاه کلمبیا، دانشگاه لودویگ ماکسیمیلیان مونیخ و دانشگاه هالست بلژیک انجام و در مجله Cell منتشر شده است، محققان،  هشت مسیر بیولوژیکی‌ای را که آلاینده ها از طریق آن باعث بروز بیماری می شوند، «استرس و التهاب اکسیداتیو»، «تغییرات ژنومی و جهش ها»، «تغییرات اپی ژنتیکی»، «اختلال در عملکرد میتوکندری»، «اختلال غدد درون ریز»، «تغییر ارتباط بین سلولی»، «میکروبیوم تغییر یافته» و «اختلال در عملکرد سیستم عصبی» عنوان می کنند.

آندره باکرلی، نویسنده ارشد این مقاله و رئیس علوم بهداشت محیط در مدرسه کلمبیا می گوید: «هر روز بیشتر در مورد مضرات قرارگرفتن در معرض آلاینده های هوا، آب، خاک و مواد غذایی برای سلامتی انسان مطلع می شویم. با این وجود، مسیرهای بیولوژیکی خاصی که این مواد شیمیایی به بدن ما آسیب می رساند، کمتر قابل درک بوده اند. در این مقاله، چارچوبی ارائه می دهیم تا بفهمیم چگونه غلظت نسبتاً متوسط آلایندگی ها، ‌باعث بیماری جدی می شوند؟»

"حل معضل آلودگی هوا ساده‌تر از آن است که فکر می‌کنید" این جمله‌ای است که مهرداد تقی‌زاده، معاون حمل‌ونقل وزارت راه و شهرسازی، به آن تاکید دارد. وی که زمانی معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران بوده، سال‌ها در حمل‌ونقل برون‌شهری تجربه داشته و تاکنون با ده‌ها شرکت داخلی و خارجی حمل‌ونقلی و یا شهرداری‌های شهرهای برخی کشورها مذاکره و جلسه داشته است، مدعی‌ست باید در ارتباط با آلودگی هوا در بخش مرتبط با منابع متحرک آلایندگی تغییر اساسی در نگرش متولیان امر رخ دهد. وی می‌افزاید که "مشکل ما نگرش فعلی ماست، نه مشکل کمبود بودجه است و نه مشکل فنی و اجرایی" و تاکید دارد که "حل معضل آلودگی هوا ساده‌تر از آن است که فکر می‌کنید".
او می‌گوید: "گرچه استاندارد بودن سوخت، خودرو، خروج خودروهای فرسوده و نصب کاتالیست و ... بدون شک بسیار حائز اهمیت هستند، اما در همه‌ی کشورها راه‌حل کلیدی حل معضل آلودگی هوا را، توسعه و ترویج حمل‌ونقل عمومی درون و برون‌شهری دانسته و در کنار آن به موارد مذکور پرداخته‌اند".
به طور کلی در وهله‌ی اول در کشورهای پیشرفته به دنبال این هستند که حمل‌ونقل عمومی قوی، گسترده، متنوع، سریع، دقیق و کارآمدی داشته باشند، به این منظور که درصد بالایی از سفرهای درون و برون‌شهری را به خود جذب کرده و حتی مالکان خودروهای شخصی نیز راحتی جابجایی با حمل‌ونقل عمومی را درنظر گرفته و با انتخاب خود، به صورت روزانه سفر با حمل‌ونقل عمومی را به استفاده از خودروهای شخصی ترجیح داده و از خودروی شخصی خود برای تعطیلات آخر هفته استفاده نمایند. پس از اینکه این کار در سطح وسیعی انجام شد و سرفاصله‌ی مترو را به دو دقیقه رسانده؛ شبکه را گسترده نموده؛ خطوط فیدر را ایجاد و گسترده کرده؛ شبکه با پایین‌ترین سرفاصله حرکت را برای BRT، اتوبوس و مینی‌بوس را ایجاد و مردم را بدان جذب نمودند. به این ترتیب ۸۰% از معضل را حل نموده‌اند. البته باز هم تعدادی از مردم می‌مانند که از خودروهای شخصی یا تاکسی استفاده می‌کنند، پس اینجاست که وضع قوانین و ضوابط سخت‌گیرانه در بررسی فنی خودرو، سوخت، فیلتر، خودروی برقی و ... و الزام همه‌ی صاحبان خودروی شخصی و تاکسی به رعایت آن‌ها می‌تواند ۲۰% باقیمانده از معضل را حل نماید. ولی در کشور ما مشکل این است که ده‌ها سال است به حل آن ۲۰% آخر پرداخته‌شده (آن هم ناقص) و ۸۰% مهمترین بخش کار مدت‌هاست رها شده است.

تعاریف بسیاری برای آلودگی هوا پیشنهاد شده است و به جرأت می‌توان گفت که یکی از معتبرترین تعاریف اولیه توسط ابوابراهیم اسماعیل بن‌الحسن بن‌محمد بن‌احمد الحسینی الجرجانی (جرجانی) ارائه شده است. جرجانی که در اواخر سده‌ی پنجم و اوایل سده‌ی ششم می‌زیست در کتاب ذخیره‌ی خوارزمشاهی، کیفیت هوا را چنین تعریف نموده است: " اگر چه هوا را کیفیتی خاصه است و ... این هوا که گرد مردم اندر آمده است و بدو نزدیک است هوای خالص نیست. لکن آمیخته است به بخارها و دودها و گردها و غیر آن و از کیفیت هر چیزی کیفیتی دیگر گیرد و همچنین اندر هر فصلی از فصل‌های سال از کیفیت خاص خویش بگردد. ... و هوای نیک هوای صافی باشد که هیچ چیز غریب با وی آمیخته نبود".

براساس تعاریف دیگر " آلودگی هوا عبارت است از حضور یک یا چند آلاینده‌ یا ترکیب در هوای آزاد (outdoor air) و یا هوای داخل (indoor air) در مقادیر و مدت زمانی که ممکن است سبب آسیب به زندگی انسان، گیاه یا حیوان یا اموال یا به طور نامعقولی سبب تداخل در برخورداری راحت از زندگی یا اموال شود".

از نظر سازمان حفاظت محیط زیست جمهوری اسلامی ایران آلودگی هوا عبارت است از وجود و پخش یک یا چند آلوده‌کننده اعم از جامد، مایع، گاز، تشعشع پرتوزا و غیرپرتوزا در هوای آزاد به مقدار و مدتی که کیفیت آن را بطوری‌که زیان‌آور برای انسان و سایر موجودات زنده و یا گیاهان و یا آثار و ابنیه باشد تغییر دهد.

 

«آلودگی هوا» (Air Pollution) به حضور مواد شیمیایی یا ترکیبات سمی (شامل مواردی که ریشه زیستی دارند) در هوا در سطحی گفته می‌شود که خطراتی را برای سلامتی انسان‌ها در پی داشته باشد. در سطح گسترده‌تر، آلودگی هوا به معنای حضور مواد شیمیایی یا ترکیبایی در هوا است که معمولا در هوا وجود ندارند و کیفیت هوا را کاهش می‌دهند یا منجر به تغییرات مضر در کیفیت حیات می‌شوند (مانند آسیب دیدن لایه اوزون و یا وقوع گرمایش جهانی).

 

اثر گلخانه‌ای به تأثیر مستقیم گازهای گلخانه‌ای در جو یک سیاره روی سطح آن گفته می‌شود. در این فرآیند پرتوهای موجود در جو آن سیاره سطح آن را به اندازه‌ای گرم می‌کند که گویا اتمسفر در آن موجود نباشد و از این‌رو موجب دگرگونی آب‌وهوا می‌شود.اشتباه است.با تابش نور خورشید به کلروفیل که گیاهان دارای آن هستند، اشعه ی فرو سرخی تشکیل میشود که با ترکیب آن با مخصوصا" با اکسیژن ،ان را از بین برده و دی اکسید تشکل میشود. ^[۱][۲] میان افزایش میزان گازهای گلخانه‌ای موجود در جو با گرم شدن کرهٔ زمین ارتباط مستقیمی وجود دارد.

زمین مقداری از انرژی خورشید را جذب می‌کند و باقی آن را بازمی‌تاباند. در طی این فرآیند طول موج نور تغییر پیدا می‌کند. بعضی از گازهای موجود در جو زمین، این تابش خروجی را جذب می‌کنند. این تابش عمدتاً در محدودهٔ فروسرخ است. مولکول گازهای گلخانه‌ای، بسیار بیش‌تر از سایر گازها نور فروسرخ را جذب می‌کند. جذب انرژی توسط مولکول‌های گاز سبب جنبش مولکول و افزایش انرژی آن می‌شود. وقتی این اتفاق در مقیاس بزرگ رخ دهد، مانند این است که زمین را با یک پتو پوشانده‌ایم. دمای کل نواحی زمین افزایش می‌یابد. این پدیده اثر گلخانه‌ای نامیده می‌شود.^[۳]

گازهای گل‌خانه‌ای (به انگلیسی: گاز گلخانه‌ای) گازهایی هستند که باعث اثر گلخانه‌ای در جو می‌شوند. این گازها می‌توانند تا مدت زیادی حرارت را در خود نگه دارند، و امروزه اضافه شدن بیش از حد گازهای گلخانه‌ای به جو زمین، باعث افزایش دمای زمین شده‌است. از مهم‌ترین این گازها می‌توان از بخار آب و دی‌اکسیدکربن نام برد. از دیگر گازهای گلخانه‌ای می‌توان متان را نام برد که دراثر خوردن چوب توسط موریانه تولید می‌شود.

گازهای گلخانه‌ای عبارت‌اند از ترکیبات گازی که در «اثر گلخانه‌ای» نقش دارند. عمده‌ترین گازهای طبیعی از این دسته عبارت‌اند از: بخار آب (۶۰ درصد)، دی‌اکسید کربن (۲۶ درصد) و ازن. دیگر گازها که اهمیت کمتری دارند عبارت‌اند از: متان، اکسید نیتروژن، سولفید هگزافلوراید، هالوکربن‌ها مثل فرئون و دیگر CFCها.

گازهای گلخانه‌ای نامی آشنا برای اغلب ماست. اگر از ما بخواهند که نام یکی از این گازها را بر زبان بیاوریم، این نام احتمالا دی‌اکسید کربن خواهد بود.

انواع آلاینده های هوا و نحوه کنترل آن‌ها را بشناسید سجاد بیگی ۳ آبان, ۱۳۹۹ ۵ دقیقه مطالعه بعد از انقلاب صنعتی در قرن ۱۸ میلادی، بشر همواره با اقدامات مختلفی که انجام داده کیفیت هوایی که تنفس می‌کنیم را هر روز نسبت به روز قبل کاهش داده است. از کارخانه‌هایی که راه‌اندازی می‌کنیم گرفته تا اتومبیل‌ها  و حتی نوع سوختی که در خانه های خود استفاده می کنیم، همه و همه به بیشتر شدن آلودگی هوا کمک کرده و منجر به خطرات بیشتر برای سلامتیمان می‌شوند. هرچند که همه ما در معرض خطرات شدید آلاینده‌‌ها قرار داریم، عده‌ای به دلایل مختلف در برابر آلاینده‌ها بسیار حساس‌تر هستند. این افراد شامل گروه‌های زیر می‌شوند: افرادی که مشکلات ریوی دارند افرادی که مبتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی هستند افرادی که مبتلا به انواع مختلف آلرژی هستند